Kuzu Göbeği Mantarı ( Morchella sp )

            KUZU GÖBEĞİ MANTARI ( Morchella sp )

Bilimsel Sınıflandırma- Taksonomi

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm : Ascomycota 

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella sp 

Genel Özellikleri

Morchella sp. Kuzu Göbeği Mantarı ; ülkemizde yerel olarak,  Göbek, Göbelek, Höbelen, Kümah, Morel, Küme Mantarı, İşkembe Mantarı gibi isimlerle anılır. Kuzu göbeği mantarı,sünger görünümünde  bir şapkaya ve kalın bir sapa sahiptir. Tüm yüzeyi saran girinti ve çıkıntılarla (alveol) kaplı  şapkanın şekli yuvarlaktan koni şekline kadar  değişmektedir. Başlangıçta kahverengimsi-sarıdan kahverengiye kadar değişen şapkaların renkleri mantar yaşlandıkça değişmektedir. Kalın içi boş olan sap ise beyaz veya beyazımsı renktedir. Şapkada (askokarp) himenyum tabakası girinti ve çıkıntıların yüzeyini kaplamaktadır. Askuslar oldukça uzun bir silindir şeklindedir. Askosporlar oldukça büyük, şekilce oval ve renksizdirler. Olgunlaştıklarında içlerinde 8 tane çekirdek görülmektedir. 

Kuzu göbeği mantarı,  besin değeri ve ekonomik önemi açısından hem memleketimizde, hem de Dünyada büyük öneme sahip mantar türleri içerisinde yer almaktadır. Yapılan araştırmalarda, Dünya’da 50 milyondan fazla kişinin kuzu göbeği mantarı topladığı ve bu mantarın 28 kadar ülkede tüketildiği görülmüştür. Hindistan, Pakistan, Türkiye, Nepal, Buton, ABD, Kanada ve Çin’ in kurutulmuş kuzu göbeği mantarının en büyük ihracatçılarıdır. Kuzu göbeği mantarının tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Tarihin değişik evrelerinde Dünya üzerindeki farklı kültürlerin kuzu göbeği mantarı için yerel anlamlı farklı isimleri kullandıkları bilgileri değişik kaynaklarda bildirilmiştir. Kullanılan bu isimler genellikle tanımlayıcı nitelikte olmuştur. Memleketimizde de “Kuzu Göbeği Mantarı” olarak adlandırılması görünümünün kuzunun işkembesini andırmasındandır! İlave etmek istediğimiz diğer önemli bir husus ise Kuzu Göbeği Mantarının toprakta yetişen  diğer mantarlar gibi kökten sökülmeyip , köke yakın yerden bıçak ile kesilmesi gerekliliğidir. Bunun nedeni ise Kuzu Göbeği Mantarının yetiştiği toprak yumuşak bir toprak olup, kökünden koparıldığında Kök uçlarındaki Misel ağlarında kök ile birlikte gelmesi, toprak altına bırakılamamasıdır! Ayrıca Kuzu Göbeği Mantarının sporlarının etrafa yayılması için mutlak suretle örme sepet kullanılması , Naylon torba, poşet, kova vb kullanılmaması  gerekmektedir! Örme sepet ayrıca Kuzu Göbeği Mantarlarınızı korur, ezilmelerini engeller, tazeliğini korur!

Habitat 

Bölgelere göre Nisan, ayından itibaren Mayıs Haziran aylarına kadar görülebilir.

Elma ,armut ,ayva ,kavak ağacı , iğne yapraklı ağaçlarla marfolojik bağlantısı bulunur .

Yenilebilirlik ve Toksisite

Bir çok mantarda olduğu gibi kuzu göbeği mantarının da iyi pişirilmesi gerekir çiğ olarak tüketilmez. !!!!!!!

Benzer Türler

Kuzu göbeği mantarına benzeyen türler; zehirsiz olan türlerden sahte kuzu göbeği mantarı (Verona bohemica ,Verpa conica ), Ekşi Mehmet - Kuzu Göbeği Ebesi (Gyromitra esculanta ) olarak bilinen  zehirli ve tüketilmeyen türler  ve Helvella türü bazı mantarlar ile benzer yönleri vardır.

Morchella anatolica 

(Anadolu moreli-Anadolu Kuzu Göbeği ) 

2010 yılında, Türkiye’nin Güneybatısında keşfedilmiş yeni bir tür Morchella anatolica ( Işıloğlu, Spooner, Allı & Solak (2010) olarak adlandırılmıştır. Türkiye’ye özgü bir Kuzu Göbeği Mantarı türü olan Morchella anatolica, çam ormanlarının yosunlarla kaplı dere yataklarında bulunmuştur. Şapka 30-35 mm boy ve 8-10 mm genişliğinde olup, olgunlaştıkça koyulaşan grimsi leylak renk, genç örneklerde hakimdir!

ÜLKEMİZDE GÖRÜLEN KUZU GÖBEĞİ         MANTARI TÜRLERİ

            Morchella steppicola (Bozkır kuzu göbeği)

                  Morchella anatolica ( Anadolu Moreli)

                      M. angusticeps

                        M. atrotomentosa

                        M. costata 

                     M. crassipes

              M. deliciosa

          M. elata

   

               M. elata var. purpurascens

 

            M. esculenta

          M. esculenta var. umbrina

               M. hortensis

           M. inamoena

          M. rielana

        M. rigida

           M.vaporaria

            M. vulgaris

M. intermedia 

M. pseudoviridis

M. esculenta var. rigida

M. distans 

M. purpurascens var. ionoviridis

M.eximia schizocostata

Fotoğraflar Google görsellerden alıntıdır.

                               GALERİ 

Galeri deki Fotoğraflar Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitesinden ve Magnezyum Kuzu Göbeği Hayranları Facebook sitesinden alınmıştır. Başta Erkan Dursun kardeşimiz olmak üzere emeği geçen herkese çok teşekkür ederiz.