Sparassis crispa -Karnabahar Mantarı

Ocak 17, 2021

Sparassis crispa- KARNABAHAR MANTARI

Sparassis crispa- Karnabahar Mantarı

Bilimsel Sınıflandırma- Taksonomi

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Polyporales

Aile: Sarassidaceae

Cins: Sparassis

Tür: S. crispa

GENEL ÖZELLİKLERİ

Latince adı Sparassis crispa olan ve bizde Karnabahar ( veya Karnıbahar) mantarı olarak bilinen bu güzel görünümlü, sıradışı mantar, halk arasında, kıvırcık mantar, marul mantarı, erişte mantarı, kıvırcık sparassis, Lahana mantarı, ağaç karnabaharı, Beyin mantarı gibi yörelere göre farklı isimlerle de anılmaktadırlar. Kuzey yarım kürenin ılıman bölgelerinin tümünde (Asya , Avrupa, Kuzey Amerika ) yetişen Karnabahar mantarının boyutları oldukça büyüktür, 20-30 cm çapa ulaşabilirler. Bir kaç kg ağırlığında olanlarına rastlanmıştır. Genç örnekleri uzaktan bakıldığında, beyaz toplu bir çalıyı andırır. Genç ve taze halleri beyaz renkli olup, olgunlaştıkça koyulaşır , kuruduğu zaman kahverengileşir. 2-5 cm kalınlığında bir sapa sahiptirler. İlk zamanlar beyazdan kahverengine olan bu sap rengi, çok olgun örneklerde koyu kahverengiden siyaha kadar renkler alabilir. Genellikle iğne yapraklı kozalaklı ağaçların kütüklerinde yetişirler. Ağaçta parazit mantar olarak yaşarlar. Sparassis crispa yumuşak ve gevrek bir yapıya sahiptir. Yetiştirciliği de yapılan Karnabahar mantarı ilaç sanayinde ve alternatif tıpta büyük önemi olan bir mantar türüdür.

TÜRKİYE’DE KAYDI OLAN DİĞER TÜRLER

Türkiye’de Sparassis türlerinden, Sparassis crispa ve Sparassis laminosa’ya sıkça rastlamak mümkündür. Sparassis laminosa meşe ağaçlarının köklerinde büyür. Bu türün genç ve taze bireyleri de Sparassis crispa gibi aranan ve lezzetli mantarlardandır. Ama, çok olgunlaşmış yaşlı türleri sidik veya çamaşır suyu gibi kötü kokmasıyla tanınır.

YENİLEBİLİRLİK VE DİĞER KULLANIM ALANLARI

Bu güzel mantarın toplandıktan sonra çok iyi ( mümkünse çeşme altında akan su ve diş fırçası vb ile) temizlenmesi gerekir. Karnabahar Mantarının temizlenmesi zor ve zahmetli olmasına rağmen, genç ve taze bireylerinin sevilerek yendiği ve aranan bir tür olduğu söylenebilir. Sparassis crispa- Karnabahar mantarı yüksek miktarda Beta-Glukan içerir, Bu yüksek miktardaki oranı sebebiyle tıbbi amaçlı kullanılır ve ilaç sanayinde önem arz eder. Karnabahar mantarı (Sparassis crispa) bir çok ülke mutfağında sevilerek kullanılan bir mantar türüdür . Pişirilmeden önce kaynar suda 2-3 dakika haşlanması tavsiye edilir. Çiğ olarak salatalarda kullanılması yanında, kurutulup ufalanarak baharat olarakta kullanılmaktadır. Sindirimi zor bir tür olduğundan azar azar tüketilmesi ,kullanılması ve mümkün mertebe çocuklara yedirilmemesi tavsiye edilmektedir.

Karnabahar mantarları içerdikleri yüksek miktarda aktif terpenoid bileşikleri ve flatidler sebebiyle kanser tedavisinde yoğun olarak kullanılmaktadır. Eczanelerde beta-glukon içeren çoğu ilaçlar karnabahar mantarından yapılır. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Düzenli olarak tüketildiğinde Göğüs, Kolon ( bağırsak), Erkeklerde Prostat, Kadınlarda Yumurtalık (Rahim), Mide, Pankreas vb daha bir çok kansere karşı vücudun direncini arttırdığı bilim insanları tarafından kanıtlanmıştır. Anti-mikrobiyal ve Anti-tümör etkisi bilinmektedir. Sparassis crispa -Karnabahar mantarının, geleneksel Çin tıbbında da yüzyıllardır kanser tedavisinde kullanıldığı bilinmektedir. İçerdiği Potasyum, Magnezyum, Fosfor, Bakır, Selenyum, Sodyum ve Kalsiyum sebebiyle ilaç sektöründe ve tıpta önemlidir! Anti-mikrobiyal ve Anti-tümör faydaları dışındaki diğer faydaları ise;

- Kan basıncını ayarlar,

- Kan şekerini düşürür,

- Viral rahatsızlıklarda toksinlerin atılmasına yardımcı olur,

- Hormonal hastalıklarda vücut direncini artır.

- HİV’ i bastırır,

- Menopozda yardımcı olur,

- Depresif koşulları iyileştirmeye yardımcı olur.

Önemli Not: Karnabahar mantarları da bazı diğer mantarlar gibi çevresel etkenlerin sebep olduğu Toksinleri , ağır metalleri vb diğer zararlı maddeleri ortamdan emebilme özelliğine sahiptir. Bu sebepten ötürü , yola yakın yerlerden , demiryollarından, çöplüklerden, sanayi bölgelerinden ve şehirlerden Sparassis crispa - Karnabahar Mantarı ve benzer türler toplanmaz!

GALERİ